اقامت بلند مدت ترکیه در سال ۲۰۲۵

استراتژی تبدیل وضعیت

برای دانشجویان فارغ‌التحصیل، استراتژی حیاتی این است که بلافاصله پس از اتمام تحصیل و قبل از انقضای اقامت دانشجویی، برای تبدیل وضعیت به اقامت کاری یا ملکی اقدام کنند. طبق ماده ۳۴، این انتقال (Transfer) اگر به درستی انجام شود، پیوستگی را حفظ می‌کند و فرد می‌تواند از ذخیره سنوات دانشجویی خود (با ضریب ۵۰٪) استفاده کند.   

حداقل درآمد و تمکن مالی لازم برای اقامت دائم ترکیه (آپدیت ۲۰۲۵)

یکی از ارکان اصلی قانون ۶۴۵۸ برای اعطای اقامت بلندمدت، اطمینان از این است که متقاضی بار مالی بر دوش دولت ترکیه نخواهد گذاشت. در سال ۲۰۲۵، با توجه به نرخ تورم و افزایش حداقل دستمزدها، اثبات این بند به یکی از دشوارترین مراحل تبدیل شده است.

تحلیل شرط «درآمد کافی و منظم»

قانون‌گذار از عبارت «درآمد کافی و منظم» (Yeterli ve Düzenli Maddi İmkan) استفاده کرده است. این عبارت دو مولفه دارد :   

1. کافی بودن: درآمد باید هزینه‌های زندگی فرد و خانواده‌اش را پوشش دهد.

2. منظم بودن: درآمد باید تداوم داشته باشد. پول نقد سپرده شده در بانک (که منبع آن نامشخص است) معمولاً به عنوان درآمد منظم پذیرفته نمی‌شود.

فرمول محاسبه درآمد مورد نیاز (۲۰۲۵)

بر اساس بخشنامه‌های اداره مهاجرت، فرمول محاسبه کفایت مالی به شرح زیر است :   

• درآمد متقاضی نباید از حداقل دستمزد خالص (Net Asgari Ücret) کمتر باشد.

• علاوه بر این، متقاضی باید برای هر عضو خانواده تحت تکفل (همسر و فرزندان)، معادل یک‌سوم حداقل دستمزد درآمد مازاد داشته باشد.

تحلیل داده‌های اقتصادی ۲۰۲۵: با توجه به اعلامیه‌های رسمی و پیش‌بینی‌های اتحادیه‌های کارگری برای سال ۲۰۲۵، حداقل دستمزد خالص حدود ۲۲,۱۰۴ لیر ترکیه برآورد شده است. همچنین خط فقر برای یک خانواده چهار نفره ارقام بسیار بالاتری را نشان می‌دهد، اما ملاک اداره مهاجرت معمولاً همان حداقل دستمزد رسمی است.   

محاسبات عملی برای اثبات تمکن مالی:

• متقاضی مجرد:

  • نیاز به اثبات درآمد ماهانه حداقل: ۲۲,۱۰۴ لیر.

• زوج بدون فرزند:

  • درآمد پایه متقاضی: ۲۲,۱۰۴ لیر

  • سهم همسر (۱/۳): ۷,۳۶۸ لیر

  • مجموع درآمد مورد نیاز: ۲۹,۴۷۲ لیر.

• خانواده ۳ نفره (زن، شوهر، یک فرزند):

  • درآمد پایه: ۲۲,۱۰۴ لیر

  • سهم همسر: ۷,۳۶۸ لیر

  • سهم فرزند: ۷,۳۶۸ لیر

  • مجموع درآمد مورد نیاز: ۳۶,۸۴۰ لیر.

• خانواده ۴ نفره:

  • مجموع درآمد مورد نیاز: ۴۴,۲۰۸ لیر.

منابع درآمد مورد قبول: اداره مهاجرت اسناد زیر را به عنوان مدرک درآمد می‌پذیرد:

• فیش حقوقی رسمی (Bordro) برای دارندگان مجوز کار.

• گواهی دریافت حقوق بازنشستگی (برای بازنشستگان خارجی).

• اجاره‌نامه رسمی املاک (در صورتی که متقاضی موجر باشد و اجاره دریافت کند).

• سود سپرده بانکی (به شرطی که مبلغ سپرده قابل توجه و سود آن ماهانه و منظم باشد).

• نکته: تعهدنامه مالی از سوی اشخاص ثالث (Third-party commitment) برای اقامت بلندمدت پذیرفته نمی‌شود. فرد باید شخصاً توانمند باشد.  

الزامات بیمه درمانی و قانون عدم دریافت کمک‌های اجتماعی

شرط عدم دریافت کمک اجتماعی (Social Assistance)

یکی از شروط سلبی مهم، عدم دریافت کمک اجتماعی از بنیادهای همیاری و همبستگی اجتماعی (Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları) در سه سال اخیر است. متقاضی باید شخصاً به فرمانداری (Valilik) یا بخشداری (Kaymakamlık) محل سکونت خود مراجعه کرده و نامه‌ای رسمی دریافت کند که تأیید نماید در سیستم یکپارچه کمک‌های اجتماعی رکوردی ندارد. این شرط برای اثبات این است که فرد توانسته روی پای خود بایستد و نیازی به حمایت‌های دولتی نداشته است.   

بیمه سلامت معتبر (Valid Medical Insurance)

برخلاف اقامت‌های موقت که گاهی با بیمه‌های ارزان‌قیمت توریستی صادر می‌شوند، اقامت بلندمدت نیازمند پوشش بیمه‌ای قوی‌تر است.   

گزینه‌های قابل قبول عبارتند از:

1. بیمه عمومی SGK (General Health Insurance): این بهترین گزینه است. اگر شما با مجوز کار در ترکیه بوده‌اید، به طور خودکار تحت پوشش SGK هستید. ارائه "Provizyon Belgesi" از سامانه SGK برای اثبات کافی است.

2. بیمه سلامت خصوصی (Private Health Insurance): باید بیمه‌نامه‌ای باشد که پوشش‌های بستری و سرپایی را شامل شود. توجه داشته باشید که بیمه‌های مسافرتی (Travel Insurance) برای اقامت بلندمدت اکیداً رد می‌شوند. بیمه باید حداقل یک ساله و قابل تمدید باشد.

3. استثنای سن: برای افراد زیر ۱۸ سال و بالای ۶۵ سال، شرایط بیمه ممکن است متفاوت باشد و در برخی موارد نیاز به بیمه خصوصی سنگین نباشد، اما ارائه مدرکی دال بر پوشش هزینه‌های درمانی احتمالی همچنان ضروری است.   

اخذ اقامت دائم ترکیه با خرید ملک: قانون جدید ۲۰۰ هزار دلار

بسیاری از متقاضیان اقامت بلندمدت، مسیر خود را از طریق خرید ملک آغاز کرده‌اند. در اینجا یک تغییر پارادایم بزرگ در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ رخ داد که اثرات آن در ۲۰۲۵ کاملاً مشهود است.

افزایش حد نصاب سرمایه‌گذاری

از تاریخ ۱۶ اکتبر ۲۰۲۳، اداره مهاجرت ترکیه شرط ارزش ملک برای دریافت اقامت ملکی (که قابلیت تبدیل به اقامت بلندمدت را دارد) را به ۲۰۰,۰۰۰ دلار آمریکا افزایش داد. پیش از این، این مبلغ در شهرهای بزرگ ۷۵,۰۰۰ دلار و در شهرهای کوچک ۵۰,۰۰۰ دلار بود.   

تاثیر بر متقاضیان اقامت بلندمدت:

• خریداران قدیمی: کسانی که قبل از تاریخ مذکور ملک خریده‌اند و اقامت ملکی (Immovable Property Residence) دریافت کرده‌اند، معمولاً مشمول قانون عطف به ماسبق نمی‌شوند و می‌توانند با همان ملک قدیمی به تمدید ادامه دهند تا به سال هشتم برسند (البته منوط به رویه‌های سلیقه‌ای گاه‌به‌گاه ادارات محلی).

• خریداران جدید: اگر قصد دارید مسیر ۸ ساله را از طریق ملک شروع کنید، ملکی که می‌خرید باید در گزارش کارشناسی (Ekspertiz Raporu) حداقل ۲۰۰,۰۰۰ دلار ارزش‌گذاری شود.

• خطر تنزل اقامت: اگر ملکی بخرید که ارزش آن کمتر از ۲۰۰ هزار دلار باشد، ممکن است به جای اقامت ملکی، به شما «اقامت توریستی» بدهند. اقامت توریستی هم در محاسبه ۸ سال لحاظ می‌شود، اما تمدید آن بسیار دشوار و ناپایدار است و خطر رد شدن در سال‌های بعد و قطع شدن زنجیره پیوستگی را دارد.   

آموزش ثبت درخواست اقامت دائم در سامانه e-ikamet و لیست مدارک مورد نیاز

فرآیند درخواست اقامت بلندمدت یک پروسه اداری دقیق است که کوچکترین نقصی در آن منجر به رد درخواست می‌شود. تمامی مراحل از طریق سامانه e-ikamet (وب‌سایت رسمی اداره مهاجرت) مدیریت می‌شود.

چک‌لیست مدارک مورد نیاز (۲۰۲۵)

تهیه دقیق این مدارک قبل از ثبت درخواست آنلاین ضروری است:

1. فرم درخواست اقامت (İkamet İzni Başvuru Formu): تکمیل شده در سامانه e-ikamet و امضا شده توسط متقاضی.

2. گذرنامه (Pasaport): اصل و کپی صفحات مشخصات و مهرهای ورود و خروج. پاسپورت باید حداقل ۶۰ روز بیشتر از تاریخ اعتبار مورد نظر اعتبار داشته باشد (برای اقامت دائم، پاسپورت با اعتبار بالا توصیه می‌شود).

3. ۴ قطعه عکس بیومتریک: زمینه سفید، جدید (گرفته شده در ۶ ماه اخیر).

4. کد ملی ابلاغ الکترونیک (UETS): تمامی متقاضیان باید به اداره پست (PTT) مراجعه کرده و آدرس UETS دریافت کنند تا ابلاغیه‌های دولتی به آن ارسال شود.   

5. گواهی عدم سوءپیشینه (Adli Sicil Kaydı): هم از مراجع قضایی ترکیه (قابل دریافت از e-Devlet) و هم از کشور متبوع متقاضی (ترجمه شده و تایید شده توسط کنسولگری یا آپوستیل). این مدرک برای اثبات شرط «نظم عمومی» حیاتی است.

6. اسناد تمکن مالی: فیش حقوقی، صورتحساب بانکی، اسناد ملکی (طبق فرمول بخش ۴).

7. گواهی عدم دریافت کمک اجتماعی: از فرمانداری یا بنیاد SYDV.

8. سند اقامت (Yerleşim Yeri Belgesi): برگه نفوس که آدرس دقیق محل سکونت را نشان می‌دهد.

9. بیمه سلامت معتبر: بیمه نامه SGK یا خصوصی با پوشش کامل.

10. رسید پرداخت هزینه‌ها: هزینه کارت (Kart Bedeli). معمولاً اقامت بلندمدت از پرداخت «حق خاک» (Harç) معاف است، اما این موضوع بسته به ملیت و رویه‌های روز ممکن است تغییر کند.   

مراحل ثبت نام

1. ورود به e-ikamet: انتخاب گزینه "Long Term Residence Permit Application".

2. تکمیل اطلاعات: ورود دقیق اطلاعات هویتی، پاسپورت و سوابق اقامتی.

3. تعیین قرار ملاقات (Randevu): انتخاب تاریخ و ساعت برای مراجعه حضوری به اداره مهاجرت استان (İl Göç İdaresi).

4. مراجعه حضوری: تحویل پرونده فیزیکی به کارشناس.

5. بررسی پرونده: طبق قانون، اداره مهاجرت تا ۹۰ روز فرصت دارد نتیجه را اعلام کند. در این مدت، به شما سندی موقت داده می‌شود که اقامت قانونی شما را تضمین می‌کند.   

مزایای اقامت دائم ترکیه: تفاوت آن با شهروندی و حقوق قانونی شما

پس از دریافت کارت اقامت بلندمدت، وضعیت حقوقی شما تغییر چشمگیری می‌کند. طبق ماده ۴۴ قانون، دارنده این اقامت از حقوقی مشابه شهروندان ترکیه برخوردار می‌شود، اما با چند استثنای مهم.   

جدول ۲: مقایسه تطبیقی حقوق

تحلیل امتیازات:

• امنیت روانی: بزرگترین مزیت، رهایی از استرس تمدید سالانه و تغییر قوانین است.

• معافیت سربازی: برای مردان جوان خارجی که در ترکیه بزرگ شده‌اند، این یک امتیاز بزرگ نسبت به شهروندی است، زیرا شهروندان ترک ملزم به انجام خدمت سربازی هستند اما مقیمان دائم معاف هستند.   

• حقوق اجتماعی: دسترسی برابر به سیستم آموزشی و دانشگاهی (شهریه‌های مشابه شهروندان در برخی دانشگاه‌ها) و خدمات اجتماعی.

آیا با اقامت دائم ترکیه اجازه کار داریم؟ (دریافت مجوز کار نامحدود)

یکی از رایج‌ترین ابهامات این است: «آیا با گرفتن اقامت بلندمدت، می‌توانم بدون مجوز کار کنم؟» پاسخ حقوقی دقیق و ظریف است.

اقامت بلندمدت ≠ اجازه کار

خودِ کارت اقامت بلندمدت به تنهایی مجوز کار نیست. با این حال، داشتن این اقامت راه را برای دریافت «مجوز کار نامحدود» (Süresiz Çalışma İzni) یا «معافیت از مجوز کار» هموار می‌کند.   

مجوز کار نامحدود (Independent Work Permit)

افرادی که اقامت بلندمدت دارند، طبق قانون نیروی کار بین‌المللی (شماره ۶۷۳۵)، واجد شرایط دریافت مجوز کار نامحدود هستند.

• ویژگی‌ها: این مجوز کار دیگر وابسته به کارفرما نیست. یعنی شما می‌توانید شغل خود را عوض کنید، کارفرمای جدید انتخاب کنید یا کسب‌وکارهای شخصی خود را راه بیندازید بدون اینکه نگران ابطال ویزای کار خود باشید.   

• فرآیند: باید درخواست جداگانه‌ای به وزارت کار و امنیت اجتماعی (CSGB) ارسال شود. این مجوز معمولاً هر ۵ سال یکبار از نظر اسنادی به‌روزرسانی می‌شود اما حق کار آن دائمی است.   

دلایل ابطال اقامت دائم: قانون غیبت یک ساله و موارد ممنوعه

دریافت اقامت بلندمدت پایان راه نیست. حفظ آن نیازمند رعایت قوانین خاصی است. ماده ۴۵ قانون شرایط ابطال را مشخص کرده است.

قانون غیبت یک ساله (The One-Year Rule)

مهم‌ترین تهدید برای اقامت بلندمدت، غیبت طولانی‌مدت است. اگر دارنده این اقامت به مدت بیش از یک سال متوالی (بدون وقفه) خارج از ترکیه باشد، اقامت او باطل می‌شود.   

• مثال: اگر شما ترکیه را ترک کنید و ۱۴ ماه بعد برگردید، اقامت شما در مرز باطل تلقی خواهد شد.

• استثنائات حیاتی: اگر غیبت به دلایل زیر باشد، اقامت باطل نمی‌شود:

  • ادامه تحصیل (Education).

  • درمان پزشکی و سلامت (Health).

  • انجام خدمت وظیفه عمومی در کشور متبوع (Compulsory Public Service).

تهدید نظم عمومی

ارتکاب جرائم سنگین، مشارکت در فعالیت‌های تروریستی، یا هر عملی که اداره مهاجرت تشخیص دهد فرد تهدیدی برای امنیت ملی یا نظم عمومی است، منجر به ابطال فوری اقامت و اخراج (Deport) خواهد شد.   

امکان درخواست مجدد

خبر خوب این است که اگر اقامت بلندمدت صرفاً به دلیل غیبت (و نه مسائل امنیتی) باطل شود، فرد می‌تواند مجدداً درخواست دهد. در این درخواست مجدد، شرط ۸ سال اقامت پیوسته دوباره بررسی نمی‌شود (چون قبلاً احراز شده)، و پروسه آسان‌تر خواهد بود.   

جمع‌بندی: نکات کلیدی و استراتژی موفقیت برای اخذ اقامت ترکیه

اقامت بلندمدت ترکیه در سال ۲۰۲۵، دروازه‌ای به سوی ثبات در منطقه‌ای پرنوسان است. این سند حقوقی، تعادلی میان «شهروندی» و «اقامت موقت» ایجاد می‌کند؛ تعادلی که در آن فرد از حقوق مدنی و اقتصادی کامل برخوردار است بدون اینکه الزامات سیاسی یا نظامی شهروندی را بر دوش بکشد.

خلاصه توصیه‌های کلیدی برای موفقیت:

1. مدیریت زمان: روزهای غیبت خود را در طول ۸ سال با وسواس ثبت کنید. حتی یک روز اضافه می‌تواند مانع شود.

2. استراتژی مالی: حداقل ۶ ماه قبل از درخواست، جریان درآمدی خود را شفاف، بانکی و مطابق با فرمول‌های ۲۰۲۵ (حداقل ۲۲ هزار لیر خالص) تنظیم کنید.

3. انتخاب بیمه: از بیمه‌های ارزان‌قیمت دوری کنید. یک بیمه خصوصی معتبر یا پوشش SGK سرمایه‌گذاری برای تایید پرونده است.

4. مشاوره حرفه‌ای: با توجه به تغییرات مدام در تفسیر قانون (به‌ویژه در مورد محاسبه روزها و تعریف درآمد)، مشورت با وکلای متخصص مهاجرت که بر رویه عملی (Practice) تسلط دارند، اکیداً توصیه می‌شود.

این مسیر اگرچه طولانی و پرچالش است، اما پاداش آن زندگی بدون دغدغه تمدید ویزا و بهره‌مندی از تمامی مواهب زندگی در کشور ترکیه است.