تمدید اقامت توریستی ترکیه

تحول بنیادین در سیاست‌های مهاجرتی ترکیه

در آغاز سال ۲۰۲۵، چشم‌انداز مهاجرت به ترکیه، به‌ویژه در حوزه "اقامت توریستی" (Kısa Dönem Turizm Amaçlı İkamet İzni)، دستخوش دگرگونی‌های ساختاری و بنیادین شده است. آنچه در دهه گذشته به‌عنوان یک فرآیند اداری روتین و سهل‌الوصول شناخته می‌شد، اکنون به یک مکانیزم نظارتی چندلایه، پیچیده و مبتنی بر انتخاب‌گری تبدیل شده است. این گزارش با هدف کالبدشکافی دقیق این تغییرات، بررسی موانع حقوقی جدید و ارائه نقشه‌ی راهی تخصصی برای متقاضیان تمدید اقامت تدوین شده است. تحلیل داده‌های موجود از بخشنامه‌های اداره مهاجرت (Göç İdaresi)، قوانین ثبت‌شده در روزنامه رسمی (Resmi Gazete) و رویه‌های قضایی نشان می‌دهد که دولت ترکیه در حال گذار از سیاست "درهای باز" به سیاست "مهاجرت کیفی و قانون‌مند" است.   

درک این نکته حیاتی است که اقامت توریستی دیگر به‌عنوان یک حق برای هر خارجی که ملک اجاره می‌کند، تلقی نمی‌شود. تغییرات اعمال‌شده در ماده ۳۱ و ۳۲ قانون اتباع خارجی و حفاظت بین‌المللی (YUKK) و معرفی سیستم‌هایی نظیر UETS، نشانگر عزم جدی آنکارا برای کنترل جمعیت مهاجر غیرفعال و افزایش امنیت اجتماعی است. این گزارش در هفت فصل اصلی، تمامی ابعاد این فرآیند را از منظر حقوقی، اداری و مالی واکاوی خواهد کرد.

قوانین جدید اقامت ترکیه در سال ۲۰۲۵؛ چرا تمدید سخت شده است؟

تغییرات مهم در تفسیر ماده ۳۲ (رد درخواست‌ها)

سنگ بنای اقامت اتباع خارجی در ترکیه، قانون شماره ۶۴۵۸ است. با این حال، نحوه تفسیر مجریان قانون از این متون در سال ۲۰۲۵ تغییر کرده است. به‌طور خاص، ماده ۳۲ که به "شرایط رد، ابطال یا عدم تمدید اقامت" می‌پردازد، اکنون با سخت‌گیری بی‌سابقه‌ای اجرا می‌شود. در گذشته، صرفِ ارائه یک اجاره‌نامه (حتی صوری) برای اثبات "هدف اقامت" کافی بود. اما در دکترین جدید سال ۲۰۲۵، افسران اداره مهاجرت ملزم هستند تا "هدف واقعی" (Purpose of Stay) را احراز کنند. اگر متقاضی برای سال‌های متمادی (مثلاً بیش از یک دوره) درخواست تمدید اقامت توریستی کند بدون آنکه دلیل موجهی برای ادامه گردشگری ارائه دهد، پرونده وی تحت عنوان "عدم انطباق با هدف اقامت" رد خواهد شد.   

تحلیل‌گران حقوقی اشاره می‌کنند که مقامات مهاجرتی اکنون از "اختیار قانونی" (Takdir Yetkisi) خود به‌صورت گسترده‌تری استفاده می‌کنند. این بدان معناست که حتی با کامل بودن مدارک ظاهری، اگر افسر پرونده قانع نشود که متقاضی صرفاً توریست است (و مثلاً مشغول کار سیاه نیست)، می‌تواند درخواست را رد کند. این رویکرد به‌ویژه در استان‌های پرجمعیت مانند استانبول و آنتالیا که ظرفیت جمعیتی آن‌ها اشباع شده، مشهودتر است.   

قانون ۱۲۰ روز و شرط حضور در ترکیه

یکی از نکاتی که در سال ۲۰۲۵ اهمیت دوچندان یافته، قانون حضور فیزیکی است. اگرچه قاعده سخت‌گیرانه ابطال اقامت در صورت خروج بیش از ۱۲۰ روز در سال در دوره‌ای تعدیل شده بود، اما منابع جدید نشان می‌دهند که برای تمدید اقامت، حضور مستمر در ترکیه یکی از شاخص‌های سنجش "واقعی بودن اقامت" است. چنانچه فردی در طول سال گذشته بیش از ۱۲۰ روز خارج از ترکیه بوده باشد، ممکن است هنگام تمدید با چالش مواجه شود، زیرا این غیبت طولانی می‌تواند دلیلی بر عدم نیاز واقعی به اقامت در ترکیه تفسیر شود. متقاضیان باید آگاه باشند که اقامت توریستی برای "زندگی در ترکیه" صادر می‌شود، نه به‌عنوان یک "ویزای مسافرتی بلندمدت" برای تردد گاه‌به‌گاه.   

قانون جدید UETS و اجاره‌نامه محضری؛ تغییرات حیاتی که باید بدانید

سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی در دیجیتالی شدن و نظارت‌پذیر شدن فرآیند اقامت است. دو تغییر عمده ساختاری، یعنی سیستم ابلاغ الکترونیک (UETS) و الزامات جدید ثبت اجاره‌نامه، گلوگاه‌های اصلی تمدید اقامت محسوب می‌شوند.

دریافت رمز UETS برای خارجی‌ها (اجباری)

از آوریل ۲۰۲۴ و با شدت بیشتر در سال ۲۰۲۵، ارائه آدرس UETS (Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi) برای تمامی متقاضیان تمدید اقامت اجباری شده است. این سیستم که زیر نظر شرکت پست ترکیه (PTT) اداره می‌شود، جایگزین ابلاغ‌های کاغذی سنتی شده است.

چرا UETS ضروری است؟ در گذشته، بسیاری از مهاجران به دلیل تغییر آدرس، حکم‌های رد (Red) یا درخواست‌های تکمیل مدارک را دریافت نمی‌کردند و ناخواسته وارد فاز غیرقانونی (Kaçak) می‌شدند. سیستم UETS تضمین می‌کند که تمامی ابلاغیه‌های حقوقی و اداری به‌صورت آنی و قانونی به دست متقاضی می‌رسد. طبق ماده ۷۲۰۱ قانون ابلاغ، هر پیامی که به صندوق UETS ارسال شود، پس از ۵ روز "ابلاغ‌شده" تلقی می‌شود، حتی اگر متقاضی آن را باز نکند.   

نحوه دریافت UETS: برخلاف شهروندان ترک، اتباع خارجی مقیم نمی‌توانند به‌سادگی و تمام‌آنلاین این کد را دریافت کنند (مگر در صورت داشتن امضای الکترونیک E-Imza). فرآیند استاندارد برای خارجی‌ها شامل مراحل زیر است:

1. مراجعه حضوری: متقاضی باید شخصاً به یکی از شعب مرکزی PTT (نه باجه‌های کوچک) مراجعه کند.

2. مدارک لازم: اصل پاسپورت، کارت اقامت معتبر (با شماره شناسایی ۹۹)، تلفن همراه ثبت‌شده به نام شخص و آدرس ایمیل معتبر.

3. تکمیل فرم تعهدنامه: پر کردن فرم "UETS Liability Document" که مسئولیت چک کردن صندوق پیام را بر عهده متقاضی می‌گذارد.   

4. دریافت فرم حساب: در نهایت، یک برگه A4 حاوی آدرس UETS و اطلاعات حساب کاربری صادر می‌شود. ارائه این برگه فیزیکی در روز مصاحبه به اداره مهاجرت الزامی است و صرف داشتن کد کافی نیست.   

نکته مهم: متقاضیانی که کارت اقامتشان منقضی شده و در مهلت ۱۰ روزه یا پروسه تمدید هستند، ممکن است در دریافت UETS از PTT دچار مشکل شوند، زیرا سیستم PTT نیازمند کارت معتبر است. بنابراین، توصیه اکید این است که قبل از انقضای کارت فعلی، نسبت به دریافت UETS اقدام شود.

خداحافظی با اجاره‌نامه‌های صوری؛ قانون حضور صاحب‌خانه در نوتر

شاید چالش‌برانگیزترین تغییر برای متقاضیان تمدید، قوانین سخت‌گیرانه مربوط به محل سکونت باشد. دوران تنظیم اجاره‌نامه‌های دستی در بنگاه املاک یا حتی نوتر کردن قرارداد بدون حضور مالک به پایان رسیده است.

شرایط جدید اجاره‌نامه ۲۰۲۵:

1. حضور مالک در دفترخانه (Noter): طبق بخشنامه‌های جدید، برای اینکه اجاره‌نامه نزد اداره مهاجرت اعتبار داشته باشد، موجر (صاحب‌خانه) باید شخصاً در دفترخانه حاضر شود. اگر مالک نمی‌تواند حاضر شود، وکیل قانونی او با وکالت‌نامه رسمی باید حضور یابد.   

2. فرمت "ترتیب‌leme": اجاره‌نامه باید در فرمت رسمی "Düzenleme Şeklinde" تنظیم شود. این بالاترین سطح اعتبار سند در حقوق ترکیه است و با اجاره‌نامه‌های قبلی که صرفاً "تایید امضا" (Onaylama) بودند، تفاوت ماهوی دارد.

3. عبارت کلیدی: در متن اجاره‌نامه نوتر شده، باید عبارت صریح "...huzurumda alındığını onaylarım" (تایید می‌کنم که در حضور من اخذ شد) توسط سردفتر درج شود. این عبارت نشان‌دهنده احراز هویت قطعی طرفین است.   

4. ثبت نفوس (Numarataj): علاوه بر اجاره‌نامه، متقاضی باید برگه "Numarataj" را از شهرداری منطقه دریافت کند که نشان می‌دهد واحد مسکونی در سیستم ملی آدرس‌دهی (UAVT) وجود خارجی دارد و مسکونی است. این اقدام برای جلوگیری از ثبت آدرس بر روی واحدهای تجاری، انبارها یا ساختمان‌های نیمه‌کاره انجام می‌شود.

مناطق ممنوعه (Mahalle Kısıtlaması): سیاست "بستن محلات" همچنان پابرجاست. بیش از ۱۱۶۹ محله در سراسر ترکیه (از جمله مناطق وسیعی در اسنیورت، فاتح، شیشلی در استانبول و کنیالتی، لیمان در آنتالیا) برای ثبت‌نام جدید و حتی گاهی برای جابجایی آدرس در پروسه تمدید مسدود هستند. اگر متقاضی تمدید، آدرس خود را از یک منطقه باز به یک منطقه بسته تغییر داده باشد، درخواست وی رد خواهد شد. لیست این مناطق به‌صورت پویا تغییر می‌کند و باید قبل از عقد قرارداد چک شود.   

تمکن مالی و هزینه بیمه اقامت ترکیه در سال ۲۰۲۵ چقدر است؟

با توجه به نرخ تورم و افزایش حداقل حقوق در ترکیه، استانداردهای مالی برای پذیرش اقامت به شدت افزایش یافته است. اداره مهاجرت می‌خواهد اطمینان حاصل کند که توریست خارجی سربار سیستم اجتماعی ترکیه نخواهد شد.

مبلغ تمکن مالی مورد نیاز (Maddi İmkan)

در سال ۲۰۲۵، صرف اظهار شفاهی درآمد در فرم درخواست کافی نیست. افسران مهاجرت اختیار دارند و معمولاً درخواست می‌کنند که متقاضی مدارک مستند ارائه دهد.

• معیار سنجش: مبنای محاسبه، حداقل حقوق ماهیانه (Asgari Ücret) است. برای سال ۲۰۲۵، حداقل حقوق ناخالص حدود ۲۶,۰۰۵ لیر و خالص حدود ۲۲,۱۰۴ لیر تعیین شده است. متقاضی باید نشان دهد که برای هر ماه اقامت، حداقل معادل این مبلغ (و گاهی ۱.۵ برابر آن) را در حساب خود دارد.   

• گردش حساب بانکی: ارائه پرینت حساب ۶ ماهه الزامی است. نکته حیاتی این است که واریز یکباره مبلغ کلان (اصطلاحاً "پول‌شویی حساب" یا Window Dressing) یک روز قبل از مصاحبه، توسط افسران شناسایی شده و نه‌تنها پذیرفته نمی‌شود، بلکه می‌تواند منجر به رد درخواست به دلیل "عدم صداقت" شود. گردش حساب باید نشان‌دهنده مخارج واقعی زندگی (خرید مارکت، پرداخت قبوض، اجاره) باشد تا ثابت کند فرد واقعاً در ترکیه زندگی می‌کند.   

قیمت بیمه سلامت خارجی‌ها (Sağlık Sigortası)

داشتن بیمه سلامت معتبر که تمام مدت اقامت درخواستی را پوشش دهد، از شروط اصلی است.

• انواع بیمه: متقاضیان می‌توانند از بیمه‌های خصوصی (Özel Sağlık Sigortası) یا بیمه دولتی (SGK) استفاده کنند. اکثر متقاضیان توریستی از بیمه‌های خصوصی استفاده می‌کنند که باید عبارت "این بیمه حداقل شرایط لازم برای اقامت را پوشش می‌دهد" را داشته باشند.

• افزایش قیمت‌ها: تعرفه‌های بیمه در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته است. این قیمت‌ها بر اساس سن متقاضی متغیر است. به طور مثال، بیمه برای گروه سنی ۱۸-۲۵ سال ارزان‌تر از گروه ۴۶-۵۰ سال است.

• جدول تخمینی هزینه بیمه (۲۰۲۵):