راهنمای جامع مدارک لازم برای اخذ اقامت ترکیه در سال ۲۰۲۵

انواع اقامت و لیست مدارک اختصاصی هرکدام

پس از آماده‌سازی مدارک عمومی، متقاضیان باید مدارک اختصاصی مربوط به نوع اقامت مورد نظر خود را نیز تهیه کنند. هر نوع اقامت، هدف و شرایط منحصر به فردی دارد که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند.

اقامت توریستی (از طریق اجاره ملک): تحلیل شرایط جدید و ریسک بالای ریجکتی

اقامت توریستی از طریق اجاره ملک، که زمانی به عنوان ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش برای زندگی در ترکیه شناخته می‌شد، در سال‌های اخیر با تغییرات بنیادین در سیاست‌های اداره مهاجرت مواجه شده است.با وجود اینکه این روش هنوز به صورت قانونی وجود دارد، اما سخت‌گیری‌های شدید باعث شده است که نرخ رد شدن (ریجکتی) درخواست‌ها به شدت افزایش یابد.24 این نوع اقامت دیگر یک راهکار قابل اتکا برای زندگی بلندمدت نیست، قابلیت تمدید آن بسیار محدود شده و به هیچ عنوان سابقه‌ای برای دریافت شهروندی محسوب نمی‌شود.

ماهیت این نوع اقامت از یک مجوز توریستی صرف، به یک درخواست پرریسک تبدیل شده است. دولت ترکیه دیگر متقاضیان این نوع اقامت را به عنوان گردشگر نمی‌بیند، بلکه به عنوان افرادی تلقی می‌کند که قصد دارند با کمترین تعهد و سرمایه‌گذاری، حضوری بلندمدت در کشور داشته باشند. از این رو، بار اثبات "هدف موجه" برای اقامت بیش از ۹۰ روز کاملاً بر دوش متقاضی است.

مدارک اختصاصی:

علاوه بر تمامی مدارک عمومی ذکر شده در بخش ۲، تمرکز اصلی پرونده بر مدارک مربوط به اسکان و هدف از اقامت است:

• اجاره‌نامه نوتر شده: این مهم‌ترین مدرک اختصاصی است. قرارداد باید در دفتر اسناد رسمی (نوتر) و با حضور الزامی صاحب‌خانه تنظیم شود.

• مدارک ملک از طرف صاحب‌خانه: صاحب‌خانه موظف است کپی سند ملک (تاپو) و برگه «نوماراتاژ» (Numarataj) را که از شهرداری منطقه دریافت می‌شود، برای ضمیمه شدن به پرونده ارائه دهد.

• برنامه سفر و هدف از اقامت: هرچند به صورت رسمی در لیست مدارک نیست، اما ارائه یک برنامه مدون و منطقی برای اقامت یک‌ساله (مانند شرکت در دوره‌های زبان ترکی، تحقیقات بازار برای راه‌اندازی کسب‌وکار و غیره) می‌تواند شانس موفقیت را افزایش دهد.

اقامت از طریق خرید ملک (Taşınmaz): قانون جدید حداقل ارزش ملک (۲۰۰ هزار دلار)

خرید ملک یکی از مطمئن‌ترین و باثبات‌ترین روش‌ها برای اخذ اقامت کوتاه‌مدت قابل تمدید در ترکیه است. بر اساس آخرین تغییرات قوانین در سال‌های اخیر که برای سال ۲۰۲۵ نیز پابرجا هستند، حداقل ارزش ملک برای واجد شرایط شدن جهت دریافت اقامت، به ۲۰۰,۰۰۰ دلار آمریکا افزایش یافته است. لازم به ذکر است که این مبلغ برای دریافت مستقیم شهروندی و پاسپورت ترکیه، ۴۰۰,۰۰۰ دلار آمریکا است.

مدارک اختصاصی:

• سند مالکیت رسمی (Tapu): اصل و کپی سند که نشان‌دهنده مالکیت قطعی متقاضی بر ملک است.

• گزارش ارزیابی کارشناسی (Ekspertiz Raporu): این مدرک که توسط کارشناسان رسمی مورد تایید دولت تهیه می‌شود، ارزش واقعی ملک را تعیین می‌کند. مبلغ درج شده در این گزارش باید حداقل ۲۰۰,۰۰۰ دلار آمریکا باشد و ارائه آن به اداره مهاجرت الزامی است.

• بیمه اجباری زلزله (DASK): یک بیمه‌نامه سالانه که برای تمامی املاک در ترکیه اجباری است و پیش‌نیاز انجام امور اداری ملک محسوب می‌شود.

• برگه نوماراتاژ (Numarataj Belgesi): گواهی‌ای که از شهرداری منطقه دریافت شده و آدرس دقیق و کد پستی ملک را مشخص می‌کند.

نکات مهم: ملک خریداری شده باید کاربری مسکونی داشته باشد و املاک تجاری یا زمین برای این نوع اقامت قابل قبول نیستند.25 همچنین، ملک نباید در مناطق و محله‌هایی واقع شده باشد که به دلیل تراکم بالای جمعیت اتباع خارجی، برای صدور اقامت جدید ممنوع اعلام شده‌اند.

اقامت تحصیلی (Öğrenci): مدارک کلیدی از پذیرش تا ثبت‌نام

اقامت تحصیلی به دانشجویان خارجی که در یکی از موسسات آموزش عالی معتبر ترکیه (دانشگاه‌ها، موسسات زبان و...) پذیرفته شده‌اند، اعطا می‌شود. این نوع اقامت تا زمانی که دانشجو در حال تحصیل باشد، قابل تمدید است.

مدارک اختصاصی:

فرآیند اخذ این اقامت در چند مرحله انجام می‌شود و مدارک آن نیز متناسب با هر مرحله است:

• نامه پذیرش از دانشگاه (Kabul Mektubu): اولین مدرک رسمی که نشان می‌دهد متقاضی از یک موسسه آموزشی در ترکیه پذیرش گرفته است. این نامه برای درخواست ویزای تحصیلی (در صورت نیاز) و شروع فرآیند ثبت‌نام ضروری است.

• گواهی دانشجویی (Öğrenci Belgesi): این کلیدی‌ترین مدرک برای درخواست اقامت دانشجویی است. پس از آنکه دانشجو با مراجعه حضوری به دانشگاه، ثبت‌نام خود را نهایی کرده و شهریه را پرداخت نمود، این گواهی رسمی از طرف دانشگاه صادر می‌شود و وضعیت فعال تحصیلی او را تایید می‌کند.

• رسید پرداخت شهریه: ارائه مدرکی دال بر پرداخت شهریه دانشگاه یا حداقل قسط اول آن، برای اثبات قطعی بودن ثبت‌نام الزامی است.

• مدارک تکمیلی برای افراد زیر ۱۸ سال: دانشجویانی که زیر ۱۸ سال سن دارند و بدون ویزای تحصیلی وارد ترکیه شده‌اند، باید مدارک اضافی ارائه دهند. این مدارک شامل رضایت‌نامه محضری از والدین (که در آن اجازه تحصیل و زندگی در ترکیه قید شده) و گواهی تولد است. این اسناد اگر از خارج از ترکیه تهیه شوند، باید دارای مهر آپوستیل و ترجمه رسمی تایید شده باشند.

اقامت خانوادگی (Aile): شرایط دقیق فرد حامی و مدارک اثبات رابطه

این نوع اقامت برای حفظ یکپارچگی خانواده طراحی شده و به همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال (یا فرزندان وابسته) یک فرد که به عنوان «حامی» (Sponsor) شناخته می‌شود، اجازه زندگی در ترکیه را می‌دهد.48 حامی می‌تواند شهروند ترکیه یا یک تبعه خارجی باشد که خود دارای مجوز اقامت معتبر در ترکیه است.

شرایط فرد حامی (Sponsor):

اداره مهاجرت برای تایید صلاحیت فرد حامی، شرایط دقیقی را تعیین کرده است:

• درآمد کافی: حامی باید اثبات کند که درآمد ماهانه کافی برای تامین مخارج خود و تمام اعضای خانواده‌اش را دارد. معیار کلی این است که مجموع درآمد باید حداقل معادل حداقل دستمزد مصوب در ترکیه باشد و به ازای هر عضو خانواده، یک سوم حداقل دستمزد به این مبلغ اضافه شود.

• بیمه درمانی: حامی باید دارای بیمه درمانی باشد که تمام اعضای خانواده را تحت پوشش قرار دهد.

• سابقه اقامت: اگر حامی خود یک تبعه خارجی است، باید حداقل به مدت یک سال با مجوز اقامت معتبر در ترکیه زندگی کرده باشد. این شرط برای دارندگان اقامت کاری، اقامت به منظور تحقیقات علمی، یا افرادی که با شهروندان ترک ازدواج کرده‌اند، اعمال نمی‌شود.

• گواهی عدم سوءپیشینه: حامی نباید در پنج سال گذشته سابقه کیفری در جرایم مرتبط با خشونت خانوادگی داشته باشد.

• آدرس ثبت شده: حامی باید در سیستم ثبت آدرس مرکزی ترکیه (نفوس) ثبت‌نام کرده باشد.

مدارک اختصاصی متقاضی:

• مدارک اثبات رابطه خانوادگی: مهم‌ترین مدرک در این نوع اقامت، اثبات رابطه قانونی با حامی است. این مدارک شامل سند ازدواج رسمی برای همسر و شناسنامه یا گواهی تولد برای فرزندان است. این اسناد باید به صورت رسمی به ترکی ترجمه شده و دارای تاییدیه نوتر یا آپوستیل باشند.

اقامت کاری (Çalışma İzni): مجوز کار به مثابه اقامت

بر اساس قوانین ترکیه، «مجوز کار» (Çalışma İzni) که توسط وزارت کار و تامین اجتماعی صادر می‌شود، به خودی خود به عنوان مجوز اقامت نیز تلقی می‌گردد. این بدان معناست که فردی که موفق به دریافت مجوز کار معتبر می‌شود، نیازی به طی کردن فرآیند جداگانه برای درخواست کارت اقامت (کیملیک) ندارد و کارت مجوز کار او همان نقش را ایفا می‌کند.

مدارک اختصاصی:

درخواست مجوز کار معمولاً توسط کارفرما از داخل ترکیه آغاز می‌شود و متقاضی باید مدارک زیر را برای کارفرما ارسال کند:

• فرم درخواست مجوز کار: این فرم باید به صورت مشترک توسط کارفرما و کارمند تکمیل و امضا شود.

• قرارداد کاری: یک قرارداد استخدامی رسمی که در آن شرح وظایف، میزان حقوق و مدت زمان قرارداد به وضوح قید شده باشد.

• مدارک تحصیلی و حرفه‌ای: ترجمه رسمی مدارک تحصیلی، گواهینامه‌های تخصصی و سوابق کاری مرتبط با شغل مورد نظر.

• پاسپورت معتبر و عکس بیومتریک: مطابق با شرایط عمومی.

نکته مهم: پس از صدور مجوز کار و ورود به ترکیه (یا اگر فرد از قبل در ترکیه حضور داشته باشد)، دارنده مجوز موظف است ظرف مدت ۲۰ روز کاری به اداره مهاجرت مراجعه کرده و آدرس خود را ثبت نماید.

راهنمای خلاصه و گام به گام فرآیند درخواست

فرآیند درخواست اقامت در ترکیه یک مسیر مشخص و چند مرحله‌ای است که با ثبت‌نام آنلاین آغاز و با دریافت کارت فیزیکی پایان می‌یابد. دقت در هر مرحله برای موفقیت درخواست ضروری است.

دلایل رایج رد شدن (ریجکتی) درخواست و نکات کلیدی

آگاهی از دلایل رایج رد شدن درخواست‌ها به شما کمک می‌کند تا با آمادگی کامل پرونده خود را ارائه دهید و از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنید.

پس از ریجکت شدن چه اتفاقی می‌افتد؟

در صورت رد درخواست، نامه‌ای رسمی با مهلت ۱۰ روزه برای ترک خاک ترکیه به شما ابلاغ می‌شود. بهترین و قانونی‌ترین اقدام، خروج از ترکیه در مهلت تعیین شده برای جلوگیری از جریمه و ممنوعیت ورود است.

جمع‌بندی و توصیه‌های حقوقی برای متقاضیان ایرانی

فرآیند اخذ اقامت ترکیه در سال ۲۰۲۵، بیش از هر زمان دیگری نیازمند دقت، آگاهی از آخرین تغییرات قانونی و ارائه یک پرونده کامل و موجه است. سیاست‌های مهاجرتی ترکیه به وضوح به سمت جذب سرمایه‌گذاران، متخصصان و دانشجویان حرکت کرده و راه‌های ساده و کم‌هزینه گذشته مانند اقامت توریستی با اجاره ملک، به شدت محدود شده‌اند.

مروری بر تغییرات کلیدی ۲۰۲۵:

• افزایش حداقل ارزش ملک: حداقل ارزش ملک برای اخذ اقامت به ۲۰۰,۰۰۰ دلار آمریکا افزایش یافته است، که نشان‌دهنده تمایل دولت برای جذب سرمایه‌های جدی‌تر است.

• سخت‌گیری بر اقامت توریستی: این نوع اقامت دیگر یک گزینه قابل اتکا برای زندگی بلندمدت نیست و با ریسک بالای ریجکتی همراه است.

توصیه‌های استراتژیک نهایی:

• برای سرمایه‌گذاران: مسیر خرید ملک با ارزش ۲۰۰,۰۰۰ دلار یا بیشتر، باثبات‌ترین و شفاف‌ترین روش برای کسب اقامت قابل تمدید است. این روش، هرچند نیازمند سرمایه اولیه قابل توجهی است، اما از امنیت حقوقی بالایی برخوردار است.

• برای دانشجویان: اقامت تحصیلی یک مسیر قانونی، معتبر و نسبتاً کم‌خطر است. این روش نه تنها امکان اقامت قانونی در طول دوره تحصیل را فراهم می‌کند، بلکه مزایای جانبی مانند اجازه کار محدود (پس از سال اول) را نیز به همراه دارد.

• برای جویندگان کار: به جای اتکا به روش‌های نامطمئن، بهتر است تمرکز اصلی بر یافتن یک کارفرمای معتبر در ترکیه و طی کردن فرآیند قانونی اخذ مجوز کار (چالیشما ایزنی) باشد. این روش مستقیماً به اقامت قانونی و معتبر منجر می‌شود.

• هشدار نهایی در مورد اقامت توریستی: باید به این روش به عنوان یک راهکار کاملاً موقت و پرریسک نگریست. اتکا به آن برای برنامه‌ریزی یک زندگی بلندمدت در ترکیه، اشتباهی استراتژیک است که می‌تواند منجر به اتلاف منابع و ایجاد سابقه منفی در اداره مهاجرت شود.

در نهایت، موفقیت در فرآیند اخذ اقامت ترکیه در گرو سه عامل کلیدی است: تحقیق کامل در مورد آخرین قوانین، دقت وسواس‌گونه در تهیه و ارائه مدارک، و صداقت در بیان هدف از اقامت. با توجه به پیچیدگی‌های روزافزون، بهره‌گیری از مشاوره حقوقی متخصصان مهاجرت می‌تواند از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری کرده و شانس موفقیت درخواست شما را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.